Van thuiskantoor naar metaversum

Nadat ons huis wat meer kantoor werd, wordt kantoor wat meer ons huis. De toekomst wordt hybride, zo is duidelijk nu we stilaan weer naar kantoor migreren. Of zien we elkaar binnenkort aan virtuele vergadertafels? 

Tekst: Piet De Loof, Foto’s: Unsplash

En of het ons beviel, dat thuiswerken. Eén op de drie werknemers (35,4%) zag zijn werkvreugde ‘eerder’ of ‘sterk’ toenemen, bij -45-jarigen zelfs 40%. Onderzoeksbureau Ipsos onderzocht het in opdracht van B-Tonic, een online platform van Baloise Insurance over welzijn op het werk. Van alle ondervraagden gaf 40% aan geen verandering te ervaren. Voor 24,7% nam de werkvreugde dan weer ‘eerder’ of ‘sterk’ af, méér bij 45-plussers, die vaker vasthouden aan een strikte opdeling tussen werk en privé en meer technische bezwaren aanhalen. 

Trendwatcher Herman Konings, die meewerkte aan het onderzoek: ‘Als werkgever kon je je vroeger wel eens afvragen of je werknemers thuis even goed zouden presteren, maar hoe moest je dat uitzoeken zonder dat het je misschien veel geld kostte? Nu weten we het, en staan werkgevers veel positiever tegenover thuiswerk. Ze merken dat er weinig misbruik van wordt gemaakt en uiteindelijk komt het hen ook goed uit: er is minder kantoorruimte nodig, minder verbruik, minder kilometervergoedingen, enz. Iedereen tevreden dus.’

Niet voor iedereen was thuiswerken een grote aanpassing. Konings: ‘Journalisten – en ook fotografen – zijn de voorlopers van de huidige thuiswerkers of hybride werkers. Ze zijn het gewoon om een interview thuis voor te bereiden of uit te schrijven en tussendoor naar de redactie te gaan overleggen. Zij waren, net als andere creatieve beroepen, beter voorbereid op lockdowns.’ 

Anders was het met deskredacteurs, eindredacteurs, hoofdredacteurs en beeldredacteurs. Zij moesten zich heruitvinden, met Zoom, Teams en extra beeldschermen in een inderhaast omgeturnde man cave of hobbykamer.

Messy office

Maar hoe richt je dat thuiskantoor best écht in, nu blijkt dat thuiswerk een blijver is? ‘Als lifestylejournaliste had ik al veel voorbeelden gezien van wat er mogelijk is’, zegt An Bogaerts. In haar boek Where We Work bundelde ze vorig jaar tientallen foto’s van thuiskantoren. Ze onderscheidt 18 types. Van de library office vol boeken over de groene natural office tot de messy office waar alleen de thuiswerker zelf nog zijn weg vindt (beweert hij). Voor wie weinig plaats heeft, blijven de kitchen office of bedroom office een optie. Creatieve beroepen zoals schrijvers en grafisch ontwerpers zijn volgens het boek dan weer gebaat bij een In/Out of the box office, waarbij je in een grotere ruimte (of ook buiten, in de tuin), een afgescheiden mini-kantoortje installeert.

An Bogaerts: ‘Uiteraard kom je meestal uit bij een mengvorm. Bij mij is dat bijvoorbeeld een mix van de duo, messy en gallery office. Het gaat om wie je bent en waar je je best bij voelt. Dus als je een thuiskantoor inricht, doe dan in de eerste plaats aan zelfonderzoek: wie ben ik, wat inspireert mij, wat leidt mij af?’

Interieurwinkels spelen graag in op de plotse noodzaak. An Bogaerts: ‘Gewone tafels worden meer en meer voorzien van kabelgootjes en bureaus zijn vaker verstelbaar in de hoogte – zo kunnen partners een bureau delen als er niet echt plaats is voor twee. Kasten voor woon­kamers kunnen worden geïntegreerd in een thuisbureau, want opbergruimte is een onderschat probleem: waar moet je heen met die groeiende stapel papieren en benodigd­heden? Wat ook wordt onderschat, is het belang van verlichting. Een sfeerlampje of bureaulamp volstaan niet voor een thuiskantoor waar je vele uren doorbrengt, dat is te vermoeiend. Daarvoor heb je nu bijvoorbeeld lampen die daglicht imiteren en tegen de avond gaan schemeren om jouw lichaam het gevoel van een natuurlijk ritme te geven. En sowieso is en blijft een ergonomische bureaustoel een must.’

“Als je een thuiskantoor inricht, vraag je dan af: wie ben ik, wat inspireert mij,
wat leidt mij af?”

— An Bogaerts

‘Na de tweede coronagolf kreeg ik heel wat thuiswerkers met rugklachten over de vloer’, zegt Steven Vernackt, zaakvoerder van kantoorspecialist Buro Modern uit Waregem. ‘Gelukkig is de tijd voorbij dat je alleen kon kiezen tussen ofwel een ergonomische stoel die er niet zo mooi uitzag, ofwel een design stoel die niet goed zat. Dankzij nieuwe technieken is er veel veranderd.’ Bij de inrichting van een thuisbureau zijn flexibiliteit en ergonomie de ordewoorden. ‘Toen we vroeger een thuiskantoor inrichtten, moest dat vaak passen bij de rest van het huis: een chic bureau met bijvoorbeeld maatwerk in hetzelfde hout als de kasten. Nu moet het ergonomisch en flexibel zijn: een verstelbaar bureau, goed bekabelbaar om laptops en tablets op te laden met plug-and-play-stopcontacten op het bureau in plaats van eronder, een vast scherm op een beweegbare arm, en zo meer.’

Uit het oog

Hoe goed en huiselijk dat thuiskantoor ook is ingericht, voor maar weinig werknemers is voltijds thuiswerk een optie. 

Herman Konings: ‘Het fysieke contact blijft erg belangrijk voor de bedrijfscultuur, maar ook voor je eigen betrokkenheid en motivatie. Mensen hebben verbinding nodig, die praatjes aan de koffie-automaat zijn essentieel. Bovendien leeft bij sommigen de vrees dat ‘uit het oog’ ook ‘uit het hart’ is. Als je weet dat collega’s wél op kantoor zijn en in de buurt van de leidinggevende, kan je onzekerheid toenemen. Ik ben er niet bij, wat wordt daar allemaal verteld? Bovendien gaat op een scherm veel verloren: lichaamstaal, oogcontact, de dynamiek die in een kleine of grotere groep hangt…’

De toekomst wordt dus hybride: enkele dagen thuis, enkele dagen op kantoor, en tussendoor misschien snel iets aftoetsen tijdens een kleine vergadering in een koffiebar of gedeelde vergaderruimte in de stad. 

‘Co-workingplekken hebben door corona zware klappen gekregen, maar die gaan volgens mij terugkomen, als kleinere hubs om samen te komen zonder dat je daarvoor naar kantoor moet’, zegt interieur­architecte Nathalie Van Reeth. Zij ontwierp in tempore non suspecto het interieur van het DPG-gebouw in Antwerpen. ‘Toen stond teamwork op het werk centraal, maar wel al in een minder strenge, meer huiselijke kantooromgeving. Met flex-desks, zithoeken en veel coffee corners. Die huiselijkheid zal alleen maar toenemen. Je ziet in kantoorgebouwen al meer kleur verschijnen, weg van het typische kantoorgrijs of -blauw. Ofwel diepe kleuren, zoals groen en rood, ofwel pastelkleuren met lila, flauw roze of groen. Er komen ook vaker aparte ruimtes, soms kleine modules waar je apart of met twee aan een tafeltje kan zitten. Ook qua akoestiek zijn er nu heel nieuwe normen.’

Herman Konings: ‘Corona heeft veel werknemers mentale rust bezorgd, weg van de landschapskantoren waarvan we intussen weten hoe nefast die zijn inzake afleiding en geluidsoverlast. Meer dan ooit gaan we naar healthy buildings, met aandacht voor ventilatie, het juiste licht, meer houtwerk en natuurlijke materialen, en natuurlijk veel planten – the rewilding of the office ­–, waarbij je soms enkele vierkante meter levend mos aan de muur ziet hangen. 10 vierkante meter levend mos zet evenveel CO2 om in zuurstof als 40 jonge bomen.’

Voor bedrijven is de terugkeer naar kantoor een ideaal moment om hun ruimtes anders in te richten, met de wetenschap dat het best met wat minder vierkante meters kan.

Avatars

Steven Vernackt bedient met Buro Modern zowel thuiswerkers, KMO’s als multinationals: ‘We krijgen veel aanvragen van bedrijven die hun kantoor gezelliger willen maken. Een kantoor moet meer een ontmoetingsplaats worden. Die trend was sowieso al voor corona bezig, maar nu mensen het thuiswerken hebben kunnen ontdekken, is de terugkeer naar een ongezellig bureau in een grijze kantoor­omgeving niet zo motiverend. Dan proberen wij het wat huiselijk te maken met meer zithoekjes, een gezelliger keuken en prints aan de muren.’

Tegelijk wordt het verschil tussen thuis­werkers en kantoorwerkers verkleind. Grote verrijdbare beeldschermen, verplaatsbaar meubilair, ‘room view’-videocalls en flink verbeterde geluidskwaliteit moeten de werknemer thuis of op locatie meer betrekken bij het kantoorgebeuren. Dat vereist ook softwareplatforms die op afstand samenwerken faciliteren – denk aan digitale werkomgevingen als Mural. Nog een stap verder komen we terecht in het metaversum, hét codewoord voor de komende jaren, getuige de naamswijziging van Facebook naar Meta. 

Herman Konings: ‘Waar al jaren aan wordt gewerkt, en waarvan je nu de resultaten begint te zien, is een digitale wereld waarbij de gebruiker niet op het internet, maar in het internet zit. Stel je voor dat vier mensen niet meer samenwerken via videocall, maar zich als avatars of hologrammen bewegen in een digitaal kantoor, aan een digitale tafel. Mark Zuckerberg demonstreerde de mogelijkheden uitgebreid in het filmpje waarin hij de naamsverandering bekendmaakte – je kan het herbekijken op YouTube. Facebook heeft intussen z’n Horizon-werkruimtes met Oculus VR-brillen, terwijl Microsoft met Mesh komt – ‘Here can be anywhere’ – waarbij gebruikers van Teams kunnen samenwerken in een mixed reality met virtual reality-headsets. Klinkt allemaal leuk, maar de vraag is natuurlijk wat de toegevoegde waarde is voor redacties.’

En zo wordt dé vraag, nog meer dan hoe we ons thuiskantoor zullen inrichten, hoe snel en hoe ingrijpend redacties hun kantoren en communicatiemiddelen zich de komende jaren zullen aanpassen aan de nieuwe realiteit.

De Journalist

Dit artikel werd gepubliceerd in het vakblad De Journalist. Wij zorgden voor de coördinatie, een deel van de redactie en het grafisch ontwerp.